KAPE AT KWENTUHAN 5/18/2024:AARESTUHIN NA RAW ANG MGA PAPASOK SA INAANGKING TERITORYO, AYON SA CHINA
01:29.3
Yung nakikita nyo pong picture dyan, kasi may mga nagtanong sa akin, na malapitan ba kayo attorney sa barko ng China?
01:38.7
Malapit po talaga. As in, ilang feet lang po ang distansya. Ilang feet o ilang metro lang.
01:47.2
Yan po, yung nakikita nyo sa picture na ganyan.
01:50.5
At hindi kami tinantanan ng China Coast Guard.
01:53.6
Talagang bawat galaw namin minomonitor nila.
01:56.2
Kaya nga hindi na kami tumuloy doon mismo sa yung mismong Bajo de Masinloc na.
02:04.3
Pero nandun na kami sa vicinity.
02:06.2
Kumbaga yung area na yon, kasi malawak yung area, nakapasok na kami sa vicinity ng Bajo de Masinloc.
02:13.9
Kaya lang, hindi kami pumasok doon sa area na dinideklara na ng China na kapag pumasok ka doon, talagang gagawan ka na nila kung ano mang gusto nila.
02:24.1
Maalala po natin noong nakaraang linggo.
02:26.2
Nang kahit yung ating BIFAR, yung Bureau of Fisheries and Aquatic Resources, at saka yung barco ng Coast Guard, ng ating Philippine Coast Guard,
02:36.5
nung makapasok doon, nung pumasok doon sa Bajo de Masinloc, o yung sa Escarborosol, kinanyon ng tubig ng China.
02:45.5
Maalala po natin, ngayon maraming nagtanong, bakit kinanyon ninyo ng tubig?
02:51.1
Doon sa Ayungin Shoal, nang papunta ang mga sasakyang panayos.
02:56.2
Pag nagat ng Pilipinas, papunta doon, ang rason ninyo, kasi may dalang mga construction materials na gagamitin pang repair ng BRP Sierra Madre.
03:06.1
O itong sa Bajo de Masinloc, sa Escarborosol, bakit nyo binumba o kinanyon nyo ng tubig yung BIFAR at saka yung Coast Guard?
03:14.9
Wala naman yung dalang pang repair kung saan naman. Wala. Wala yung ano eh. Wala naman yung repair materials na dalang. Bakit nyo kinanyon ng tubig?
03:23.3
Ang sabi ng China, sa kanila kasi,
03:26.2
ang Bajo de Masinloc, may tawag sila dyan eh. May tawag sila yung Chinese name niyan.
03:33.3
Yung teritoryo daw na yan, kanila, sumukat sila ng 12 nautical miles mula doon sa teritoryo na yon.
03:40.8
Yung sa ating teritoryo, ang tawag natin ay, sa ating lingwahe, ang tawag natin Bajo de Masinloc.
03:48.2
Yung distansya na yon na 12 nautical miles, sinukat ng China yon, pumasok ka na doon sa 12 nautical miles, bubumbahin ka na nila ng tubig.
03:55.4
Yun yung paliwanag ng China.
03:58.6
Ngayon, sa nangyaring second civilian mission na kung saan kasama ako, matapos yon, may bagong, ano ngayon ang China, may bagong lokal na batas nila.
04:13.0
Ibig sabihin, ito'y batas na linabas ngayon ng China.
04:17.3
Domestic law nila ito, bahagi ng kanilang ringuna, batas.
04:21.2
Ito'y ipapatupad nila sa mga teritoryong saklaw.
04:25.4
So, sakop daw ng China.
04:27.4
Ay kiniklaim nilang part ng teritoryo nila yung West Philippine Sea.
04:33.2
So, dahil kiniklaim nilang part ng kanilang teritoryo ang West Philippine Sea,
04:37.7
so yung batas nilang yon ay may aplikasyon sa West Philippine Sea.
04:42.3
Ibig sabihin, sa Ayungin Shoal, ibig sabihin sa Scarborough Shoal, may aplikasyon yung batas nilang yon.
04:49.8
Kasi ang batas nila, domestic law nila.
04:52.9
Ibig sabihin, local nilang batas.
04:55.4
Ang visa ng kanilang lokal na batas, e doon sa mga teritoryong sakop nila o ng teritoryo nila.
05:02.7
Ay kiniklaim nga nilang sakop ng teritoryo nila, yung tinatawag nating Scarborough Shoal o Bajo de Masin o Panatag Shoal.
05:10.0
So, ibig sabihin, mag-a-apply para sa China, para sa kanila, yung kanilang batas doon.
05:15.1
Ano ang sabi nila?
05:17.4
Pumasok ang mga foreigners o dayuhan na papasok o magtitrespass sa kanilang...
05:25.4
Teritoryo, yung kanilang teritoryo, na kiniklaim nilang kanila yan, sakop ng kanilang teritoryo, huhulihin,
05:33.5
aaristuhin, ikukulong ng 60 days.
05:39.3
Hanggang 60 days daw, pwede nilang ikulong.
05:42.7
Kaya, bago na naman ito na development, mga kabunyog, mga kababayan.
05:48.1
Aaristuhin na raw ng China ang mga pumapasok sa sinasabing teritoryo nila.
05:55.4
Doon sa Chow China Sea, na sa atin, West Philippine Sea yun.
05:59.8
Kaya, ano ito mga kabunyog? Ito ngayon yung bagong babala ng China.
06:05.0
Kaya, luko-luko talaga itong China, mga kabunyog, mga kababayan.
06:14.4
Sino ba ang trespassers?
06:16.6
Sila nga ang trespassers, di ba?
06:19.0
Luko-luko itong mga Chino na ito.
06:23.0
Tayo ang tatawagin nilang trespassers?
06:25.7
Sila ang trespassers, hindi tayo.
06:29.2
Eh, dapat talaga, dapat tayo nga ang mang-aristo sa kanila eh.
06:34.4
Tayo nga dapat ang mang-aristo sa kanila kasi sila yung trespassers.
06:38.6
Sila yung nanghihima, sila yung pumapasok sa teritoryo natin.
06:42.4
Atin ang teritoryo na yan.
06:44.1
Ang pag-claim natin ng teritoryo natin yan, hindi yan dahilang sa sarili nating batas,
06:50.6
kundi international law.
06:52.7
Kinikilala ng international law,
06:55.4
kinikilala ng international tribunal,
06:57.7
kinikilala ng mga bansa sa mundo,
07:00.1
ang ating karapatan dyan sa mga teritoryo na yan.
07:05.4
Kaya, kung sa international law,
07:08.9
kung ang international law,
07:11.5
kung ang international community,
07:14.0
tayo ang kinikilala may karapatan dyan sa mga teritoryo na yan,
07:22.1
sino man napapasok dyan,
07:23.6
pwede nating aristokratis,
07:25.4
so tayo ang pwedeng mang-aristo.
07:28.0
Kaya mas pwede nating aristuhin ng China.
07:30.6
May basihan tayo.
07:32.5
Pwede nating aristuhin ng mga Chino
07:34.4
na gumagawa ng iligal na mga aktibidad.
07:38.4
kapag ginawa natin yan,
07:39.7
hindi tayo maglalabag sa international.
07:43.2
Eh kasi may kapangyarihan tayo.
07:45.0
May karapatan tayo sa international law natin
07:47.3
kung gumagawa na yan ng mga iligal na aktibidad.
07:52.1
ang China pa ngayon,
07:53.0
ang may ganang magsabing aaristuhin,
07:55.4
nila ang mga dayuhan na magti-trespass
07:59.5
sa kanilang tinangaang trespassers.
08:02.9
Luko-luko tong mga...
08:04.5
Luko-luko tong mga Chino na to eh.
08:08.4
Panuorin nyo kasi mga kabunyog muna yung balita.
08:13.2
...na raw ng China,
08:14.8
ang mga dayuhan papasok sa kanilang munong teritoryo
08:17.3
sa South China Sea.
08:18.8
Pero ang Philippine Coast Guard,
08:20.0
hindi raw magpapadala sa pananakot na yan ng China.
08:23.8
Nasa front line ang balitang yan,
08:28.4
Mukhang ayaw ng maulit ng Chalian Convoy sa West Philippine Sea
08:32.2
dahil sa bagong patakaran na ipatutupad nila simula sa Hunyo.
08:36.4
Base sa nilabas na artikulo ng hot paper na South China Morning Post,
08:40.7
aarestuhin na raw ng China kung sino mang dayuhan
08:43.1
na manghihimasok sa kanilang teritoryo sa South China Sea
08:46.8
kahit walang paglilitis.
08:49.0
Pwede raw nilang ikulong ang mga trespasser ng hanggang 60 araw.
08:52.6
Ang bagong regulasyon na yan,
08:55.4
kaya rin ang Chinese Embassy dito sa Maynila.
08:57.7
Pero Chinese version pa lang ng dokumento na kuha ng News 5
09:00.9
dahil wala pang English version na nilalabas ang embahada.
09:04.8
Matagal nang pinawalang visa ng 2016 arbitral ruling
09:08.4
ang 9-9 claim ng China,
09:10.7
na halos sakupin ang buong South China Sea
09:13.9
pati ang exclusive economic zone ng Pilipinas
09:16.4
kung nasaan ang Scarborough Shoal.
09:18.9
Kaya ayon sa Philippine Coast Guard,
09:20.8
malinaw na iligal ang bagong patakaran ng China.
09:25.4
They claim full sovereignty over our own exclusive economic zone.
09:31.5
At ang ginajustify lang naman nila is yung imaginary 9-9 nila.
09:36.4
Tingin ang PCG na nanakot lang ang China.
09:39.5
Malabo raw kasing manghuli ng mga dayuhan ang China Coast Guard
09:42.4
dahil siguradong papalag ang international community,
09:46.2
partikular ang mga claimant sa South China Sea.
09:49.3
Definitely, it's not just the Philippines that will be affected
09:52.1
on this kind of domestic law na ginawa nila.
09:55.4
What about the Vietnamese, the Malaysian, the Indonesian?
09:59.9
Dagdag pa ng Coast Guard, mukhang Pilipinas ang punter yan
10:03.5
ang bagong domestic law ng China
10:05.1
para takuti ng mga sibilyan at pigilan silang sumali
10:08.8
sa mga civilian convoy sa West Philippine Sea
10:11.8
at para hindi na ito maulit pa.
10:14.4
Sumatutan, umabot sa sampung Coast Guard vessel
10:17.1
ang pinadala ng China sa Scarborough
10:19.3
para lang harangin ang convoy kahapon.
10:22.0
Overkill daw ito, sabi ng PCG,
10:25.4
lumangingisda lang naman ang sumama.
10:35.9
So yan, mga kabunyog mga kamabayan,
10:38.4
narinig natin, napanood natin ang buong balita.
10:42.6
May bagong batas na ang Regulasyon ng China,
10:45.8
ito tupad na raw ito, effective June,
10:48.7
aaristuhin na daw ng kahit walang trial
10:50.8
ang sino man daw na magtitrespass sa inaangkin nilang teritoryo.
10:55.4
Doon sa kanilang kiniklaim na teritoryo nila.
11:01.6
Kung mayroon ng ganong batas, kung totoo sila sa ganyan,
11:04.6
mayroon silang ganyang batas, mga kabunyog,
11:07.8
hindi si Atty. Enzo Recto pala.
11:10.4
Dahil kasama tayo doon sa second civilian mission.
11:14.4
Kung ipapatupad nila yan,
11:16.1
ibig sabihin pwedeng na-aristo tayo ng China.
11:18.6
Hindi tayo isa sa ilalim sa trial.
11:22.4
Kasi sabi doon, without trial.
11:27.0
Nang nananakot ang China sa ganyan.
11:30.0
Kasi ayaw na nilang nakikita ang presensya natin doon sa teritoryo natin.
11:39.0
ako hindi ako patitinag sa ganyang mga babala ng China.
11:44.0
Hindi tayo dapat patitinag o matatakot sa ganyang mga banta nila.
11:52.0
Kaya lang, siyempre, ang ibig sabihin niya,
11:54.0
talagang hindi na lang, ngayon, hindi na lang yung pagkanyo ng tubig ang mga banta.
12:01.0
Pag-aristo na, mga kabunyog.
12:04.0
So, naiiba na ang ano. Dapat din talaga, tayo din.
12:07.0
Hindi na rin lang tayo magpapakasapat sa kung anuman ang dati na rin nating ginagawa sa China.
12:13.0
Iba na tong mga ginagawang ito ng China.
12:16.0
Kaya ako, lagi ako, inuulit-ulit ko,
12:19.0
dalhin na natin ito sa United Nations General Assembly.
12:22.0
Dalhin na natin ito.
12:24.0
Katulad ng pre-proposed ni Sen. Ariza Hunteberos noon,
12:28.0
na kaya lang hindi sinuportahan nila Subiri at ng ibang mga senador.
12:32.0
Gawin na natin iyon.
12:33.0
Kasi iba na lahat ng ito.
12:35.0
Habang tumatagal, ini-escalate, pinapaigting ng China at kung ano-ano ng mga ginagawa nila.
12:41.0
Nakakalungkot actually na tayo, teritoryo natin iyan.
12:46.0
At yung pagkabi nating teritoryo natin iyan, hindi naman unilateralang na tayo lang
12:51.0
ang nagsasabing teritoryo natin diyan.
12:54.0
International law.
12:56.0
Sangayon sa UNCLOS.
12:58.0
Pati ang International Tribunal.
13:00.0
Yung Permanent Court of Arbitration sa The Hague.
13:03.0
Yung arbitral ruling noong 2016.
13:07.0
Ang lahat ng mga, at ang mga bansa.
13:09.0
International community.
13:17.0
Kinikilala yang decision na yan.
13:20.0
Yung decision na yan noong 2016.
13:23.0
Ibig sabihin niyan mga kabunyog mga kababayan,
13:26.0
tayo, ang ating pagsabing teritoryo natin iyan,
13:30.0
tayo ang may karapatan diyan.
13:32.0
Hindi yung tayo lang iyan.
13:34.0
Kung China, hindi.
13:35.0
Yung sinasabi nilang nine-dust line,
13:38.0
na ginawa pa nilang ten-dust line,
13:40.0
sila lang naman nagsasabi niyan.
13:42.0
Wala namang kumikilala niyan.
13:44.0
So anong karapatan nilang mang-aristo ng dayuhan diyan?
13:46.0
Saan nila binibase yan?
13:48.0
Sa kanilang sariling domestic law?
13:50.0
Sa sariling nilang batas?
13:51.0
Sa sariling nilang regulasyon?
13:53.0
Tapos ang huhulihin nila?
13:58.0
Anong legal na batayan nila?
14:00.0
Hindi nga kinikilala ng International Tribunal
14:03.0
yung permanent court of arbitration?
14:08.0
Yung kanilang karapatan diyan?
14:11.0
Mas kinilala nga yung karapatan natin?
14:13.0
Tapos sila pa yung manghuhuli sa atin?
14:16.0
Loko-loko talaga itong mga Chino na ito.
14:18.0
Mga kabunyog mga kababayan.
14:19.0
Sila nga ang dapat nating aristuin.
14:22.0
Kapag nagtatayo na sila ng istruktura dyan sa mga teritoryo na yan,
14:27.0
sabi ng mga mangingisdang Pilipino,
14:29.0
may nakita nila naglalagay na ng mga malalaking tubo doon sa gitna ng Bajo de Masinloque.
14:35.0
Yung ginawa nila sa mga teritoryo natin sa West Philippine Sea,
14:38.0
nag-construct na sila ng istruktura, illegal na yun.
14:40.0
So sila ang dapat na-aristuhin natin.
14:43.0
Hindi yung sila yung mga aaristo sa atin.
14:45.0
Kasi sila yung trespassers.
14:47.0
At sila yung may ginagawang mga illegal na aktividad sa teritoryo natin
14:50.0
na kinikilala ng UNCLOS,
14:52.0
kinikilala ng International Tribunal,
14:55.0
at kinikilala ng mga bansa sa mundo.
14:58.0
Sila ang illegal. Hindi tayo.
15:00.0
Kaya sila ang pwedeng aristuhin natin.
15:02.0
Hindi sila yung mga aaristo sa atin.
15:04.0
Loko-loko pala sila eh.
15:06.0
Okay, so mga kabunyog mga kababayan.
15:08.0
Yan po ang ating naging topic ngayon sa ating kape at kwento.
15:17.0
BUNYOG PARTY LIST
15:44.0
Sa susunod, ang atinang suportahan.
15:46.0
Bunyog Party List.
15:48.0
Nagtataguyod ng katotohanan.
15:50.0
Lumalaban para sa bayan.
