Atin Ito coalition holds press conference on its recent civilian mission to West Philippine Sea
00:17.9
lumalapit na sa amin
00:19.4
so sabi ko, teka muna
00:20.8
antabay muna tayo
00:23.4
mamaya-maya po may rumadyo na sa amin
00:32.6
sinusundan na po sila ng Chinese Navy
00:39.5
tumayo ngayon ako, nag-advise ako
00:41.3
sa mga kasama ko, pakibaon nyo yung
00:42.9
camera nyo, wala munang camera, walang ilalabas
00:48.4
hasta makrangis na tayo, umawak ng mga
00:51.3
payaw, dyan na tayo, tambay lang
00:55.2
nang siguro mga 1 hour
00:57.2
eto na, naglalabas
00:58.3
naglalapitan, wala na po kami magagawa
01:00.3
naglalapitan na yung mga fisher po
01:02.3
umiikot na sa paligid namin
01:04.3
sabi ko, sige, wala tayong magagawa
01:06.3
mamigay na tayo ng supply
01:08.3
so namigay kami ng supply
01:14.3
mga 1 nautical mile, natatanong na namin yung
01:16.3
barko ng navy, so
01:18.3
ano na, ng Chinese Navy
01:20.3
sabi ko, patay tayo
01:22.3
ano ba ang ano natin
01:24.3
ang disisyon, sabi sa akin ni Cap
01:26.3
ano nga na natin, nagusap kami
01:28.3
wala tayong magagawa, tuloy na natin, andyan e
01:32.3
nakatambay na sa doon, maya maya po
01:34.3
nung nagbibigay na kami
01:36.3
nagbibigay na kami ng mga supply, lumapit na
01:38.3
so sinashadow na kami
01:40.3
may mga video pa may
01:42.3
sinashadow na kami
01:44.3
sabi ko, wala tayong magagawa e, eto na yun e
01:46.3
ang dami na natin mga fisher po
01:48.3
namigay na po kami ng supply
01:50.3
then after po nung namigay kami ng supply
01:52.3
nag alisan yung ibang bangka
01:54.3
andun pa rin po kami
01:56.3
kasi ang usapan po namin
01:58.3
antayin natin yung command
02:00.3
kasi aantayin natin sila dito
02:02.3
para sabay sabay tayo
02:04.3
doon sa isang bangka
02:06.3
na nagmamonitor doon
02:08.3
doon kami didikit
02:12.3
sige, nawalan kami ng
02:14.3
contact between doon sa
02:18.3
grupo na naglayag po
02:26.3
ng umaga or 10 o'clock
02:28.3
nung nagkakaroon na ng activity
02:36.3
niliparan na kami ng helicopter
02:40.3
nagsosolo na tayo dito
02:42.3
mukhang tayo lang nandito sa bayan
02:44.3
medyo umatras tayo ng konti
02:46.3
30 nautical miles
02:48.3
pero kinausap ulit si cap
02:52.3
nung libre naman ata
02:54.3
sabi ko kung aatras tayo
02:56.3
para naman tayong ano kasi
02:58.3
actually sa totoo lang po
03:00.3
nung malayo pa lang yung navy
03:02.3
kinakabahan ako pero nung lumalapit
03:04.3
parang hindi na ako kinabahan
03:06.3
parang mas tatuwa pa ako
03:08.3
dahil andito na sila
03:10.3
parang laban na to
03:12.3
parang laban na to
03:14.3
nawala po yung ano ko
03:16.3
sa totoo lang ganoon pala yung nararamdaman
03:18.3
totoo yung sinasabi nung nagpahabol na fisher fox
03:20.3
na nakabangka sabi niya mas
03:22.3
maasar sila mas mabuti
03:24.3
ganoon din pala talaga
03:26.3
so yun po tinuloy namin
03:28.3
hanggang sa sabi nung ano
03:30.3
sige papasok tayo
03:32.3
aakit pa tayo pero may rumadyo
03:34.3
na po sabi wag na wag na
03:40.3
so hindi tayo makakadikit
03:42.3
tinataboy na kami tinataboy na kami
03:44.3
so umatras na po kami ng 30 nautical miles
03:48.3
from bau dimasilok umatras po kami
03:50.3
then nagadvise na po sila
03:52.3
na doon kami magkita kita sa payaw
03:56.3
nagdahan dahan po kami
03:58.3
marami na po kami nadaanan ang mga fisher fox
04:00.3
namigay kami lahat na madaanan namin
04:02.3
bangka minibigyan na po namin
04:04.3
hanggang sa nakarating po kami doon sa
04:10.3
pero nakamonitor po ako talagang
04:12.3
main mga coast guard pa rin na talaga
04:14.3
iba pa yung sumusunod sa inyo
04:16.3
meron talaga nasa may gilid pa namin
04:18.3
nakilit yung coast guard?
04:20.3
hindi na chinese coast guard
04:22.3
meron talaga meron pa talaga
04:24.3
pero sa ito talaga po
04:26.3
mga ilan po yung chinese federal na nakilit?
04:28.3
yung chinese milisya
04:30.3
yung unang sumalubog sa amin
04:32.3
mukhang yun yung nag monitor sa amin
04:38.3
siguro mga dalawa e
04:40.3
tapos maya maya helicopter na
04:42.3
puro helicopter na yung dumadating sa amin
04:44.3
puro helicopter na yung
04:46.3
nagmamonitor sa amin
04:50.3
tapos hanggang sa
04:58.3
nakarating po kami rito ng matiwasay
05:00.3
doon lang po kami naglagay ng tarpaulin
05:04.3
siyempre hanggang sa
05:06.3
yung namigay po kami
05:08.3
nung namigay po kami ng supply
05:10.3
yung lakas ng loob namin ikinabit na po namin yung tarpaulin
05:12.3
nag tarp na po kami
05:14.3
naglagay na kami bahala na
05:16.3
bahala na ang lord
05:18.3
ano okay sa kanila
05:22.3
sabi ko lagay na namin
05:24.3
namigay po kami yun lang po
05:26.3
sir all through out
05:32.3
hindi kayo tinatalan?
05:36.3
nung nakita namin iniwanan kami nung
05:40.3
naku kami nag decide na lumapit na tayo
05:44.3
sabi si siguro sa atin tundok lang tayo
05:50.3
kasi nga po may rumadyo
05:52.3
ng pinaka abang na sa amin doon
05:54.3
lima hanggang alin na coast guard
05:56.3
bablaki din kayo sabi niya
05:58.3
so hindi na kami tumuloy po
06:02.3
kinurot din yung ano
06:04.3
kasi naapekto din yung mga nakadingit
06:06.3
tinaboy din silang 👻
06:08.3
ter Bee yung yungGBA
06:10.5
na gradwed pom gilatae?
06:12.3
may yung Chinese SS ko
06:14.3
Nag-graduate po sila tayo?
06:15.9
Hindi na, hindi po.
06:17.0
Hindi siya nag-aral sa amin.
06:18.2
Basta inikutan lang kami.
06:20.5
Basta hindi kami yung inarningan.
06:22.9
Sa kanila lang, sinashadow lang nila kami.
06:25.4
Pero parang nangyayari na,
06:27.3
ano kayo, parang kinatakot.
06:29.1
Pero hindi na po kami.
06:30.9
After siguro nang nagtambay sila ng konti,
06:35.6
Nung natapos yung activity namin.
06:37.5
Saan ka ba sa plano yung pag-cross?
06:39.4
Saan ka ba sinagot?
06:44.3
actually yung advance po,
06:49.8
pinlano namin yan.
06:50.6
Pero yung pumasok kami dun sa,
06:52.4
talagang disisyon namin,
06:54.5
magbigay ng ayuda.
06:55.8
Magbigay ng ayuda.
07:01.2
Nakahanda rin po kami maggano.
07:02.6
Kung makakadikit po ako,
07:03.6
maglalagay talaga kami ng tarp.
07:07.5
yun lang kayo nasasama ng love ko,
07:08.7
hindi ako nakadikit.
07:09.3
Saan po yung dilaban po na pagpag-sali
07:11.2
na hindi na po mag-cross doon sa
07:15.0
Bakit hindi po lang po pagpag-sali
07:16.0
hindi na mag-cross doon?
07:17.5
Ang bago kong hindi na namin,
07:20.5
ma, ang kinaano ko po kasi maraming maapektuan talaga.
07:24.5
Yung mga, marami pong nandun ang mga manging isda eh.
07:27.5
Nung sinabi na sa amin na tinataboy naman kami,
07:29.5
tinataboy na kami.
07:30.5
So, hindi na namin tinuloy.
07:32.5
Baka ako maapektuan pa yung manging isda nila.
07:35.5
Pero po, to my point, initially po,
07:38.5
balak po natin mag-cross sana.
07:41.0
Talagang plano po namin.
07:43.3
Kaya kami yung advance.
07:44.3
Kasi kami rin po yung magkitimbri na,
07:46.3
sige, dito na kayo dumaan.
07:47.3
Kasi nagmo-monitor po rin po kami kung ano yung tracking,
07:51.3
May mga tracking device po kami na minomonitor namin.
07:55.3
Parang dito kayo dadaan na wala.
07:57.3
Sa pag-ipag-usap ninyo sa mga manging isda po,
07:59.3
kung gusto po sila,
08:00.3
kung gusto po ang sitwasyon nila,
08:02.3
ipagtataboy po ba,
08:03.3
ngayon na po ba yan nangyari?
08:04.3
Kasi may emission or everyday ba?
08:07.3
Gano'n po sila nakakalapit po?
08:09.3
Yung huling nakausap ko po,
08:13.3
matapos yung ano namin doon,
08:15.3
Ang sinasabi nila sa akin,
08:18.3
kinocall ko po yung mga tag-gobyerno natin.
08:23.3
One month bago mangyari ito,
08:27.3
dati nakakadikit pa sila ng around mga 100 meters,
08:32.3
50 meters sa Bajo de Masinloc.
08:36.3
hindi na sila pinapayagan doon
08:38.3
kasi nagkaroon na ng activity sa loob.
08:40.3
So may nakabagtay na doon,
08:42.3
meron nang itinatayo,
08:43.3
yung tubo sa gitna nung Bajo de Masinloc.
08:46.3
So kaya hindi na na sila,
08:49.3
ang plano ko nga po sa likod kami,
08:51.3
kasi doon hindi sinisita eh.
08:53.3
Ngayon daw hindi na po.
08:55.3
nakaikot na sa kanila ng Coast Guard po yung paligid.
08:58.3
Tapos yung bungad,
09:01.3
meron na doon mga limang
09:07.3
So meron na doon.
09:08.3
Kaya hindi na sila pinalalapit ngayon.
09:11.3
Dati nakakalapit sila doon,
09:18.3
nadedetect na sumasali sa mga ganito,
09:21.3
asahan na daw nila na
09:23.3
makaharangin sila.
09:27.3
mangihingi lang ng isda.
09:32.3
pag tuwing pupunta ka na doon,
09:33.3
kailangan magbigay ka na sa amin.
09:35.3
So iniinakit sila,
09:36.3
kinukuha yung isda.
09:38.3
So asahan nila na
09:54.3
parang may binaon po daw na
09:57.3
sa gitna nung baudima sila.
09:59.3
May kinakabit na sila doon.
10:04.3
maging alerto na sana tayo,
10:06.3
ano ba yung nangyayari activity doon,
10:07.3
bakit napapayagan yun?
10:09.3
Yun lang po yung sinasabi ng mga...
10:11.3
Hindi na nila ma-identify,
10:12.3
kasi hindi na sila makadikit eh.
10:13.3
Dati nakakaakit sila eh.
10:16.3
Pero sinasabi nila sa amin,
10:18.3
Sir, malaking bagay po yung nawala sa amin.
10:21.3
Kasi tuwing bagyo,
10:22.3
kaya nga po kutawagin namin yan panatag.
10:26.3
kahit anong unos na lakas,
10:28.3
kahit typhoon ano pa yan,
10:30.3
na malakas na malakas,
10:31.3
dyan po kasi sila tumatago.
10:34.3
Yan po yung safest area
10:36.3
na pwede nilang taguhan tuwing bagyo.
10:39.3
Sir, malaking bagay yung nawala sa amin.
10:41.3
Yung nawala yung Skalburo.
10:43.3
Yung ano, yung panatag syon.
10:45.3
Hindi na kami safe ngayon.
10:48.3
Tuwing aabutin kami ng bagyo,
10:50.3
hindi parang tingin namin hindi na kami safe.
10:52.3
Yun lang yun naman yung ginagawa ko.
10:54.3
Si Sir Chris dun, kasama din sa advance din,
10:56.3
baka may gusto naman yung ginagdag pa.
11:00.3
Yung experience ko dun,
11:02.3
sa pagbibigyan na,
11:04.3
yung pagpasok ng Navy ships,
11:06.3
medyo ilag na yung
11:09.3
mga manging isda.
11:11.3
Nandito nila natin na,
11:12.3
una, lumapit sa atin.
11:15.3
although nabibigay nga kami ng supply,
11:18.3
parang medyo alanganin sila.
11:21.3
Pero nung time na kapag ano na kami,
11:25.3
Hindi na nila pinansin yung Navy ship eh.
11:29.3
kumuha na rin sila,
11:30.3
nakihiyala sa ating bangka,
11:32.3
para mabigyan sila ng ayuda.
11:35.3
And then, nagtatanong ako sa mga
11:37.3
manging isda natin,
11:38.3
para mapuha din natin yung damdamin nila.
11:41.3
Ano ba yung damdamin ninyo?
11:45.3
At kapag ganyan na nakakakita kayo ng
11:48.3
Navy ships or Chinese Coast Guard,
11:52.3
kaya naaasar na nga daw sila.
11:54.3
Kasi hindi nga sila makapaghanap buhay ng ayos.
11:57.3
imbes na pumokus sila sa manging isda,
11:59.3
eh isipin pa nila yung barko na nakikita nila.
12:04.3
kung sakali ba na maging worse yung
12:11.3
ano ang magiging business?
12:14.3
Hindi natin pwedeng ibigay ito na,
12:16.3
dahil dito kami nabubuhay eh.
12:18.3
Yan ang mga manging isda na
12:32.3
may mga na-insert nyo,
12:50.3
sinubukan nating mabigyan lahat lang
12:52.3
pwedeng nating mabigyan.
12:54.3
we're proud to say
12:56.3
kapag bigay tayo sa 670 fishers
12:59.3
dun sa main civilian
13:02.3
at doon naman sa advance ay
13:05.3
fishers ang ating nabigyan.
13:07.4
So, that's a total of
13:15.4
fuel and a total of
13:21.4
So, yun yung ating
13:23.0
naipamigay, natulong,
13:25.5
hopefully, nakapagbigay
13:28.0
ng relief kahit papano
13:29.3
dun sa mga manging isda na naabot natin.
13:31.3
So, sa abot naman ng makakaya natin
13:33.5
ay nag-abot tayo dun sa mga
13:34.8
nadaanan nating manging isda.
13:39.7
Other questions po?
13:41.6
Nandito rin po pala si Connards,
13:42.9
Paresma. Mga member po niya
13:45.1
yung isang daang mga small fishing boats
13:50.5
So, yung nakamahapan pa naman,
13:51.6
mayroon na nga taon sa region, o Connards.
13:53.9
Baka may gusto po kayo sa me.
14:04.8
Simulat sa pool po ay hindi pa po kami
14:07.7
nagkaroon ng regata na bilang
14:09.6
mga manging isda sa aming layan.
14:12.0
Sa unang pagkakataon po ay nangyari
14:15.9
alam niyo po sa aking obserbasyon
14:17.6
sa aming pagbabalik
14:19.1
dun sa Bajo de Basilo.
14:21.9
Ang aking pong na-experience
14:25.5
mula nung nag-stand-off
14:27.6
ay nakakalapit kami hanggang sa
14:29.4
isa hanggang tatlong nautical miles
14:31.3
yung ating mga mother boat.
14:33.3
At yung ating mga maliligay,
14:34.8
maliligay na mga isda ay malaya na nakakapasok
14:37.3
dun sa bukana ng lagon.
14:41.3
sa ganitong pagkakataon na pala,
14:43.7
ang nangyayari na, yung dating
14:45.3
nakakalapit ang ating mga mother boat
14:49.4
nautical miles, ang layo nila
14:53.9
At yung mga manging isda nating
14:55.6
maliliit ay nakakadaan pa dun
14:57.5
sa bukana ng siyol.
14:59.7
Pero, sa ngayon ay
15:00.8
para na lang silang mga magnanakaw yung ating
15:03.4
mga maliliit na manging isda.
15:04.8
At hindi na nakakadaan dun sa bukana
15:08.6
ng Bajo de Masinloc.
15:11.8
At pagkatapos nito, yung ating mga mother boat
15:14.0
ay may mga, yung dating
15:15.9
ang perimeter nila ay nasa
15:17.7
1 to 3 nautical miles
15:20.3
ay nandun na pala ngayon
15:21.9
ang perimeter nila sa 24 nautical miles.
15:25.3
So, ganun po yung malaking
15:26.3
pagbabago. Kung kaya't nung
15:28.0
nagbigay po kami ng misyon
15:29.4
ng pamibigay ng ayuda
15:32.0
sa ating mga Escalboro fishermen.
15:34.8
Kaya hindi na po kami nakalapit
15:38.6
malapit sa Bajo de Masinloc.
15:43.1
sa kasalukuyan ay nangyari
15:45.2
yung mga ganun bagay
15:47.0
na yung mga manging isda
15:49.2
dito sa labas ng Bajo de Masinloc
15:51.2
kung sino yung aming nakita
15:52.7
sa paligid nito, yun na lang yung
15:56.9
At bukod dito, yung aming
15:58.6
mga maliliit na manging isda na sumama
16:00.9
sa regata mula sa
16:02.5
municipal water hanggang sa labas ng
16:04.8
municipal water, ay mayroon kaming
16:06.5
isang daang kasapi ng mga
16:08.7
manging isda sa aming bayan
16:10.2
na siyang nabigyan po namin nito
16:13.4
wood supply at saka ng
16:18.7
dito ay nakita namin
16:20.8
ngayon yung pagkakaisa
16:23.1
na ganito pala yung
16:24.6
aming mga manging isda na talagang
16:26.8
naghihimutok na pala yung kanilang
16:30.4
lumakas lalo yung kanilang loob
16:32.8
nung makita nila na mayroon palang ganito
16:34.8
ang grupo na umaalalay
16:37.1
at sumusuporta sa kanila.
16:40.8
So, yung aming pakiramdam ngayon
16:44.9
ibis namin yung aming buhay
16:47.0
sa pakikipagsapalaran sa
16:48.9
pangisda sa Bajo de Masinlo
16:51.2
ay ngayon ay lalong mas tumibay
16:53.4
at umigting yung aming
16:55.1
pakikibaka sa lugar na yan
16:57.3
sapagkat wala kaming ibang
16:58.9
bangko ng aming kabuhayan kundi
17:00.8
ang tanging bangko lamang namin
17:02.7
ay ang Karagatanguis Piligilse.
17:04.8
Kung kaya ipinaglalaban namin
17:07.0
ang lugar na yan, ang Bajo de Masinlo
17:08.8
sapagkat wala kaming ibang
17:10.3
mapagpukunan ng aming kabuhayan
17:12.3
kundi yan lamang po sa karagatan na yan.
17:16.8
pinaparating din namin
17:18.5
yung aming pasasalamat sa grupong ito
17:24.7
makahikayat pa tayo
17:26.4
ng ating mga kababayang
17:27.9
mga Pilipino na magkaisa tayong
17:30.8
lahat sa laban na ito
17:32.3
at makipagtulungan sa ating pamalaan
17:34.8
para lalong mas higit
17:36.2
na magiging tagumpay
17:38.1
itong ating ginagawang mga ganitong programa.
17:42.0
mahikayat pa rin natin yung mga kaibayon
17:44.4
nating mga bansa, ng mga kaalyansa natin
17:50.5
lalong magiging malakas
17:51.9
at may pagtanggol ang U.S. Piligilse.
18:04.8
Sabi nga natin, no,
18:21.6
dapat regular at magiging
18:24.2
normal na nakakapunta ang mga ordinaryong
18:26.6
mamamayan sa ating sariling karagatan
18:28.6
sa West Philippine Sea.
18:30.2
Again, we want to regularize,
18:32.0
normalize civilian access to the West Philippine Sea.
18:34.8
So, sana, hindi ito ang huling
18:36.9
civilian supply mission.
18:38.7
Sana, siyempre ang plano natin,
18:43.1
kundukuntuhan na, o next time, ano naman,
18:45.1
payaw, or next time daw,
18:46.8
baka pwedeng scuba diving na
18:48.2
in the West Philippine Sea.
18:50.5
Pero baka mahirapan sumama yung media sa amin
18:52.6
sa ilalim. Sure. Anyway, so,
18:55.3
siyempre po, tayo ay magpaplano
18:57.3
ngayon with a stronger
18:58.9
result. We are undeterred.
19:01.2
Tuloy-tuloy po tayo sa ating
19:03.1
paninindigan dahil nakita po na,
19:04.8
natin, lalo pa yung
19:07.0
ginagawa ng China, lalo na sa ating
19:09.0
mga manging isda. Kaya mas
19:10.8
malakas ang ating paninindigan,
19:13.4
sama-sama, tuloy po
19:14.8
ang ating laban para sabihin at
19:16.8
iparinig sa China, sa mapayapong
19:18.8
paraan na ang West Philippine Sea
19:27.6
Thank you very much!
19:28.1
Thank you very much!
20:10.9
West Philippine Sea!
20:14.0
West Philippine Sea!
20:17.2
West Philippine Sea!
20:20.0
Yung pinakamalakas, rinig dapat ng China!
20:22.7
West Philippine Sea!
20:34.8
Thank you for watching!
