00:56.0
Sa hindi malamang dahilan
01:00.0
Lalong-lalo ng inggit
01:03.3
Mapagpalang araw sa inyo Sir Seth
01:07.9
At sa lahat ng nakikinig sa channel mo
01:10.6
Tawagin mo na lamang ako sa pangalang Donna
01:14.1
Kasalukuyang naniniraan sa lugar ng Abu Yuglete
01:18.6
Ang kwentong ibabahagi ko sa inyo
01:22.7
Ay patungkol sa karanasan namin ng aking inang CLV
01:28.0
Nung mapadpad kami sa isang lulungan
01:30.0
Para magtrabaho bilang kasambahay
01:33.1
May katagalang panahon na ang nakalipas
01:37.4
Nang mangyari ang karanasan kong ito
01:39.7
Na mga panahon ito ay masasabi kong hikaos talaga kami sa buhay
01:43.8
Swerte na lamang kung makakakain kami ng dalawang beses sa isang araw
01:48.5
Dahil sa hirap ng buhay nun
01:49.8
Madalas ding pagkain namin ay mga kamoting kahoy
01:54.2
At iba pang pagkain makikita sa kabukiran
01:57.2
Kahit anong pagsusumikam ng aking amang magsaka sa bukid ay kulang na kulang talaga
02:03.4
Siyam kasi kami magkakapatid
02:06.4
At dahil nga sa napakarami namin nun
02:09.1
Ay napilitang maganap ng trabawang aking ina
02:11.9
Kahit anong trabaho ay papasukin niya
02:17.2
Hindi siya nagiinarte
02:19.4
Pagiging labandera, plansyadora
02:22.7
Sa mga may kayang pamilya sa lugar namin
02:27.2
Minsan ay nanggagapas na nito at tumaakit ng bundok
02:31.5
At nangunguha ng kamoting kahoy
02:33.8
At iba pang mga ligaw na gulay para may maibenta sa baryo
02:37.4
Kapag nakakabenta na
02:40.7
Ay yun ang ipinagbibili namin ng bigas
02:43.5
Tinutulungan niya sa paghanap buhay ang aking ama
02:47.5
Dahil kulang na talaga ang perang kinikita ni tatay
02:53.1
Ewan ko din ba sa kanila kung bakit ang sipag-sipag ng ama kong isa
02:57.2
Ang gumawa ng bata samantalang
02:58.6
Naapakahirap ng buhay namin nun
03:01.0
Sa pagkakaalala ko nga ay gawa pa lamang din sa amakan at pinagtagpitagping kawayan ng bahay namin
03:07.7
Nakaangat lang sa lupa ang bahay namin para hindi kami pasukin ang tubig sa tuwing umuulan at bumabaha nun
03:14.9
Mababa din kasi ang lupang kinatitiri ka ng bahay
03:19.6
At talagang umaabot ang gintudang tubig sa tuwing lumalakas ang ulan
03:23.8
Pero kahit ganoon ang pamumuhay namin
03:27.2
Ni isang beses ay hindi nagkaroon ng kaaway o kaalitan ng mga magulang ko sa lugar namin
03:33.1
Lalo ng aking ina
03:35.8
Ni isa ay wala siyang nakaalitan
03:38.8
O kahit kachismisan man lamang
03:41.2
Masasabi kong pagdating sa mabuting pagugali ay talagang hangang hangako sa aking mga magulang
03:48.6
Hindi nila kami dinaan sa galit at palo sa tuwing didisiplinahin nila
03:55.8
Baggos ay kinakausap
03:57.2
Nila kami ng masinsinan
03:58.4
At pinapaintindi sa amin ang kalagay ng pamumuhay namin
04:02.0
Kaya naman hanga talaga ako sa kanila
04:05.4
Sila kasi yung tipo ng taong parang hindi marunong magalit at magdanim ng sama ng loob
04:11.6
Pero mababakas mo pa rin sa muka nila
04:14.8
Ang katapangan na kahit mabait sila ay handa din silang lumaban
04:19.6
Palagi din nila kaming pinapayuhan
04:23.3
Na hindi may solusyon sa problema ang init ng ulo at pagmumura
04:27.2
Mas mainam na yung maging mahinahon ka para kahit papano'y makapag-isip-isip ka ng maayos nun
04:37.5
Dumating sa barrio namin ang malayong kaanak ni nanay na si Aling Mildred
04:42.1
Nabalitaan naming naghahanap ito ng makakasama sa trabaho
04:46.5
Kaya naman agaran nang nagpresenta ang aking inang
04:50.1
Siya na lamang umano ang kunin ni Aling Mildred nun
04:54.6
Dahil kailangan-kailangan namin ang pera
04:57.2
May sakit ang bunsong kapatid ko
04:59.9
Kaya't kailangang magdoble kayod siya para matustosan ang gamutang ginagawa sa kapatid ko nun
05:05.3
Sumang-ayon naman si Aling Mildred na ang aking ina na lamang ang kunin pero
05:11.0
Kailangan pa niya raw ng isang taong makakasama nila
05:14.8
Nang marinig ko yun
05:17.6
Ako na lamang ang nagpresenta
05:19.9
Ayon naman kay Aling Mildred
05:25.0
Mga isa o dalawang kapatid ko nun
05:27.2
Ang linggo lamang umano kami dun
05:28.6
Depende kung matatapos din namin kaagad ang gawain
05:32.2
Pero kung hindi eh baka abutin pa kami ng mga tatlong linggo
05:37.5
Tsaka pag natapos na umanong trabaho namin ay uuwi din naman kami kaagad
05:43.0
Yun naman pala na eh
05:46.7
Mas matagal mas malaki yung kikitain natin
05:50.0
Tumango ang aking ina
05:52.5
At nagpasalamat kay Aling Mildred
05:57.2
Ang gabihan nga habang naghahaponan kami ay nagpaalam si nanay sa aking amang
06:00.6
Pansamantalang magtatrabaho sa ibang lugar
06:08.0
Magtatrabaho ka sa ibang lugar LV?
06:12.5
Alam mo namang naggagamot pa si Ining diba?
06:17.1
Alam ko namang naggagamot pa yung anak natin
06:19.3
Alam mo namang pala eh
06:21.3
Bakit kailangan mo pang magtrabaho sa malayo?
06:24.9
Pwede ka naman dito maganap ng trabaho sa malapit lang
06:27.0
Sinabi ng aking inang mas malaki ang sasahuri namin sa lugar na pinagtatrabaho ni Aling Mildred
06:34.0
Tsaka isa o dalawang linggo lang naman kaming mawawala
06:37.5
Pero hindi naman naaabot ng buwan yun
06:43.1
Anihan na rin kasi ng palay at tubo sa pinapasukang trabaho ni Aling Mildred
06:46.9
Kaya naghahanap ito ng trabahador
06:49.4
Isa sa mga katiwala si Aling Mildred sa pinapasukan yung trabaho
06:54.5
Kung sa hindi ka naman bapanay yung pagpapaputok dyan
06:59.3
E di sana hindi dumami yung anak natin
07:01.3
At hindi tayo nahihirapan ng ganito ngayon
07:03.2
Tapos ngayon ikaw na ngayon itong tinutulungan
07:06.0
Ikaw pa itong nagre-reklamo dyan
07:09.5
Natahimik na lamang si tatay at pinagpatuloy niya na lamang ang pagkain
07:14.3
Maya-maya pa ay pumayag naman ito
07:18.1
Pero sa isang kondisyon
07:20.3
Kailangan umano naming umuwi ka agad
07:23.4
Kapag natapos na tayo
07:24.5
At kailangan umuwi ka ng trabaho
07:25.1
Tsaka kung hindi umano naming kaya ang trabaho ang gagawin
07:29.4
Ay huwag kaming magdalawang isip na umuwi ka agad
07:32.9
Nahabag ang damdamin ko na makita ko ang kalungkutan sa mga mata ni tatay
07:39.8
Kaya bago pa man magkadramahan sa arap ng apagkainan
07:43.7
Sinabihan ko si tatay na wala namang may gusto sa mga paghihirap na nangyari sa buhay namin nun
07:51.1
Nangyari nang nangyari
07:54.5
Nangyari na kami lahat sa sitwasyong ito
07:55.9
Huwag nang magsisiyan pa
07:58.0
Ang mas mabuti pa ay kumain na lamang kami at huwag nang pag-usapan pa ang mga ganyang bagay
08:07.8
Pumunta na kami ng aking ina sa bahay ni Aling Mildred
08:11.6
Meliyon ang araw ng usapan naming aalis na papunta sa lugar na pinagtatrabahuan
08:17.0
Nang makarating na kami sa bahay ni Aling Mildred ay nasa labas na ng bahayang matanda
08:24.5
Paglapit namin, agara na rin kaming umalis nun
08:27.9
Mahaba-haba din ang binyahin namin bago makarating sa pagtatrabahuan
08:33.6
Pinakilala naman kami ni Aling Mildred sa kapwa mga trabahanting naroon
08:39.1
Sa dami nila ay hindi ko na lamang papangalan ng lahat
08:43.4
Maliban na lamang kay Aling Elena
08:46.2
Itong si Ali o manang Elena
08:49.7
Ay may kaidaran na rin na sa tingin ko ay nasa 50 mahigit na ng mga panahon yun
08:54.5
Siya ang pinakaunang magiliw na tumanggap at masayang nakisalamuha sa amin ni Nanay
09:00.3
Ang iba kasi ay mga nakatoona sa kanya-kanyang trabaho ang kanilang atensyon
09:05.9
At abala na ang mga paggapas
09:08.4
Pero kahit na magiliw siyang nakikipag-usap sa amin
09:13.9
Para bang may kakaiba sa matanda
09:16.9
May mga pagkakataon kasing nasisipat ko siyang masama ang timpla sa aking ina
09:22.5
Na para bang may lilo na siya ay nasa 50 mahigit na ng mga panahon yun
09:24.5
At hindi him siyang galit nun
09:25.5
Napakasipag mo ineng
09:30.2
Abat akalain mong sa murang edad ay nagtatrabaho ka na
09:34.0
Nakangiting wika ni manang Elena at hinapuha pambuko
09:38.2
Medyo nailang ako sa ginawa ng matanda
09:42.2
Dahil parang hindi naman totoo ang pinapakita niya
09:45.8
Kaya umiwas ako ng bahagya nun
09:48.9
Sinabi ko sa kanya na kinakailangan kong tulungan ng aking ina
09:54.5
Dahil may sakit ang bunso namin kapatid
09:56.5
Umisingi sila mga matanda pagkatapos ay
10:00.2
Ang aking ina naman ang binalingan niya
10:03.2
Bitbit ang bag namin na may lamang pamalit na gamit ay sumunod na kami sa matandang si Aring Mildred
10:12.4
Dadaling niya umuno kami sa matutuluyan namin habang nagtatrabaho
10:16.9
Habang naglalakad ay panay ang sipat ko sa matandang si manang Elena
10:24.5
Sa tuwing napapatingin ako sa kanya
10:26.3
Nakikita ko siyang masama pa rin tumititig sa aking ina nun
10:30.5
Kaya naman nilakihan ko na ang bawat akbang na mga paa
10:35.0
Para makasabay ako sa aking ina
10:37.8
Nagtataka namang saglit na nilingon ako ni nanay
10:41.7
At tinanong kung ano ang nangyayari sa akin nun
10:44.7
Bakit mukha raw akong alikaga at nagmamadali
10:48.4
Ha wala po nay medyo nabigat na lang po ako sa bibit ko kaya
10:53.6
May mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga mga
10:54.5
At sinabihan na siyang magmadaling maglakad para masabayan na rin namin si Aling Mildred
11:01.7
Nang makarating na kami sa bahay nang mapagpapahingahan
11:07.1
Ay itinuro sa amin ni Aling Mildred ang pagpepwestuhan namin
11:10.9
Magkatabi lamang ang higaan namin ni nanay
11:14.6
At katapat naman ang kay Aling Mildred nun
11:17.9
Dun ay nagsabi ako kung pwede ako magtanong sa kanya
11:24.5
Kung bakit parang ang sama kong makatingin nima ng Elena sa nanay ko
11:28.1
Ay naman kay Aling Mildred ay huwag na lamang unong pansinin ng matandang yun
11:33.4
Ganun lamang talaga ito
11:36.3
Nabaling naman ang pansin ko kay Aling Mildred ang sabihin niya sa akin
11:41.1
Na huwag raw kami masyadong magtiwala ni nanay
11:44.0
Doon sa gurang na yun
11:46.0
Dahil may tinatagong kabaliwan o mano yun
11:49.7
Bagya akong natawa ng sabihin niya ni Aling Mildred
11:54.5
Ang buong akala ko kasi ay nagbibiro lamang ito pero
11:57.5
Noong tingnan ko siya
11:59.8
Ay nakita kong seryoso ang kanyang muka
12:05.1
Bilisan nyo na yung ilapag yung mga gamit niya para bumalik na tayo sa trabaho
12:08.6
Matapos kang mailapag namin ang mga gamit ay nagmadali na kaming bumalik nun
12:14.1
Sa pagdaan ng mga oras
12:17.1
Seryoso na kami sa panggagapas at nagmamadali para makarami at kumita ng malaki
12:24.5
Sigurado ba kayong aswang talaga yung dumalis sa dalagang anak ni Aling Libring?
12:29.9
Tanong ng isa sa mga kasamahan namin noon
12:34.9
May nakapagsabi kasi sa akin buntis daw yung dalagang yun eh
12:38.5
Kaya yun inaswang
12:40.2
Sabat naman ang isa
12:42.8
Sos, hindi naman naroto to yung aswang na dumali doon
12:47.7
Sabihin na gahasa daw yung babaeng yun
12:50.3
At talagang hindi na kontento yung demonyo
12:54.5
Uwinakwa kang dyan
12:58.5
Iba na talaga yung panahon ngayon no
13:00.4
Masyado lang nakakatakot
13:02.6
Matamang nakiginig lamang ako sa pinag-uusapan ng mga katrabaho
13:08.4
Samantalang ang aking ina naman ay seryoso pa rin ito sa ginagawang panggagapas
13:13.7
Halos hindi na ito nagpapahinga
13:17.0
Makarami lamang na mga ginagapas na palay at kumita ng malaki-laki
13:21.7
Lumipas sa maghapong yun
13:25.1
At naging maayos naman ang lahat
13:28.1
Pagkatapos ay kinawayan ako ni Manang Elena
13:32.8
Tinawag niya ako at magsabay na umano kaming magkape
13:37.0
Nasa labas siya ng bahay ng mga sandaling yun habang humihigop ng kape
13:41.8
Sige ho, tatapusin ko lang po yung pagtitimpla ko ng kape ko
13:47.2
Tugon ko naman sa matanda
13:50.8
Nagmadali nang angayon
13:51.7
Nang tinapos ko ang pagtitimpla
13:53.1
Bitbit ang baso ay lumapit na ako sa matandang yun
13:56.5
Nakangisip pa rin ang matanda at hindi inaalis ang pagkatitig sa akin
14:02.1
Tinanong niya kung ilang taong gulang na ako
14:06.3
Sinabi ko naman ang edad ko
14:08.8
Tumangutangu naman ang matanda
14:11.6
Habang sumisingot-singot ito tuwing natatapos ng magkape
14:15.9
Na para bang mainamoy siya mula sa kung saan
14:21.7
Dahil dito ay naitanong ko siya kung ayos lamang ba siya nun
14:24.7
Sa pagkaakalang baka sinisipo ng matanda
14:27.9
Muli akong tinignan ng matanda
14:31.8
Tapos ay umiling-iling siya
14:34.7
Sa hindi sinasadya
14:37.9
Nung tingnan ko ang matanda ay nagtama ang mga mata naming dalawa
14:42.8
Kamuntikan ko ng mabitiwa ng bitbit kong basong may lamang kape
14:48.7
Nang makita kong matanda ay nagtama ang mga mata naming dalawa
14:51.7
Malaki ang itim ng mga mata ng matanda ng iyon
14:54.8
At hindi lang iyon sir Seth
14:57.8
Baliktad pa ang replika ko dun
15:01.1
Magsasalita na sana ako para itanong sa matanda kung bakit baliktad ang replika ko pero
15:08.5
Mabilis na umiwas ng tingin yon
15:11.7
Tapos ay tumayo ito
15:14.1
At walang sabi-sabing pumasok na sa loob ng bahay
15:18.0
Takang-taka ako nun
15:21.7
Sinundan ko na lamang ng tingin ng matanda
15:23.8
Nagiba talaga yung timpla ng kanyang muka
15:27.8
At nagmadali talaga maglakad nun
15:30.3
Magmula noon ay nagiba na ang pakikitungo sa akin ng matanda
15:35.3
Bihira na lamang siyang namamansin
15:38.5
At masama na siya kung makatingin sa akin
15:41.0
Minsan pa nga ay nahuhuli ko siyang nakatitig ng
15:45.3
Hindi kaaya-aya na parang
15:47.6
Parang may hindi magandang gagawin
15:51.7
Lumipas sa mga araw
15:54.1
Naging maayos naman ang pagtatrabaho namin ni nanay
15:57.8
Dahil din sa kabaitan ng aking ina ay halos lahat ng katrabaho namin
16:02.9
Ay naging malapit na sa amin at kasundo
16:05.3
Pero kahit kasundo na namin ang lahat
16:10.4
Napansin kong tila ba iniiwasan pa rin naman kami ni Manang Elena
16:14.0
Kung gaano siya kagiliw noong unang araw
16:18.2
Ay siya namang pag-iwas na sa amin
16:20.3
Habang dumaraan pa ang ibang mga araw noon
16:22.8
Naisip ko tuloy na baka may nagawa kaming mali sa matanda
16:27.3
O kaya naman ay may nasabi akong hindi niya nagugustuhan
16:30.9
Masasabi kong halos lahat naman sila ay mababait maliban kay Manang Elena
16:36.4
Pakiramdam ko plastic eh
16:39.5
Para bang may tinatagong sekreto
16:42.0
Dahil siya akong pinakabata
16:46.7
Madalas akong nakakabiruan ng iba
16:51.0
Habang ang aking ina naman ay talagang pinag-iigihan niya
16:54.8
Ang pagtatrabaho para
16:57.7
At kikita na malaki-laki
16:59.0
Dahil naman sa pinapakitang kasipagan ni nanay
17:04.3
Parati itong napupuri
17:06.2
Nang iba namin mga kasamahan kapag nagtitipon-tipon
17:12.8
Habang nagpapahinga kami ay
17:15.8
Nakaramdam ako ng pagkaihi
17:17.7
Bumangon ako sa iga
17:20.3
At lalabas na sana ng bahay
17:22.0
Para magtungo sa palikuran para magbanyo nun
17:24.8
Tinanong ako ni nanay kung saan ako pupunta
17:28.8
Sinabi ko naman na iihilang ako
17:32.0
Lumabas ako ng bahay
17:35.3
Nung nasa likuran na ako ng bahay
17:39.0
Saglit akong napahinto nun
17:46.3
Para bang taong malapit sa gilid ng banyo
17:50.3
Nakatuwad yun sa lupa
17:56.2
Para bang may nangata
17:58.7
Naririnig ko pa ang bawat paglagutok
18:03.1
At pagnguya ng bibig nito
18:04.6
Umuungol rin ito na para bang asong aagawan ng pagkain
18:10.2
Hindi ko masyadong maaninagan ang bulto ng tao
18:15.7
Hindi ko masasabing
18:17.7
Babae ba ito lalaki?
18:20.3
Hindi ko alam Sir Seth pero
18:24.8
May kung anong boses ang bumulong sa akin nun
18:28.3
Na mas lapitan ko pa ang bulto ng tao
18:31.9
Para makita ko kung ano ang ginagawa nito
18:34.8
At bakit para itong asong nakatuwad
18:38.4
Pero gayon na lamang ang takot ko
18:42.5
Nang biglang umayos ng tayo ang taong yun
18:45.2
At doon ko nakitang maiging
18:50.3
Siya yung gurang na si Manang Elena.
18:55.6
Sa isang kurap lang ng mga mata, ay nakita kong sabog-sabog na ang buwak niya at walang tigil sa pagtulo ng laway.
19:07.2
Para siyang baliw na paruot parito sa paglalakad at parabang may hinahanap mula sa kung saan.
19:13.5
Pero ang mas ikinagulat ko, Sir Seth, ay noong makita kong may nginunguya ang matandang yun at hindi ko mabatid kung ano nga ba ang kinakain niya dahil sa mayat-maya ang pagnguya nito.
19:34.0
Dali-dali akong nagkuble at nagsusumiksik sa gilid ng bahay dahil sa takot ko na baka makita ako ng matandang yun.
19:41.3
Maya-maya pa, ay nakita kong mabilis na naglakad ng matanda papunta sa may talahiban.
19:51.3
Kaya't imbis na naihiya ko ng mga oras na yun, ay mas pinili ko na lamang ang bumalik sa loob ng bahay at ipagpasabukas na lamang ang pag-ihi na ito.
20:04.2
Pagpasok ko sa bahay, nagmadali na akong humiga.
20:09.2
Pagkatapos ay nagtalukpong ng kumot at kumot.
20:11.3
At pilit na ipinikit ang mga mata at inisip na lamang na namamalik mata lamang ako kanina.
20:19.1
Sabi ko pa, hindi si Manang Elena ang nakita ko sa labas ng bahay.
20:26.5
Sa kakaisip ay hindi ko na namalayan pang tuluyan na pala akong nilamon ng antok.
20:33.4
Kinabukasan, tinanghali ako ng gising.
20:37.5
Linggo ng araw na yun at wala kaming trabaho pagsapit ng linggo.
20:41.3
Kaya ayos lang kahit nagtanghalian na ako ng gising nun.
20:46.6
Dahil sa wala namang gawa ay nagpapahinga lamang ako buong araw.
20:52.2
Pabalik-balik sa isipan ko ang nangyari noong nakarang gabi pero gusto ko nalang kalimutan yun.
20:59.7
Nang tingnan ko naman si Manang Elena, normal naman siya kung titignan at parabang wala namang nangyaring kakaiba.
21:08.5
Sabi ko pa nga, baka namamalik matalang talaga.
21:13.6
Tinatakot ko lang ang sarili ko kumbaga.
21:18.2
Pagpatak ng alas dose sa kinatanghalian,
21:21.5
ay dumalaw sa pinagtatrabahuan namin ang mag-asawang amo namin at nagdala ng lulutuwing pagkain.
21:28.8
Nakiusap ang amo naming babae sa aking inang ipagluto siya ng ulam na sinabawan.
21:34.4
May dala siyang karne at yun ang lulutuwing ni nanay.
21:40.0
Masarap daw kasi sinanay na maglulutuin.
21:41.3
Magluluto dahil minsan nang natikman ni Ate Connie ang nilutong ulam nito noong bigla itong bumisita sa may tubuhan.
21:50.3
Mam Connie, ako na po yung magluluto.
21:54.4
Present ang wika ni Manang Elena.
21:57.5
Huwag naman ng, si Elvin ang inutusan ko magluto.
22:02.1
Siya na yung magluluto nito.
22:04.8
Tugon ng amo namin tapos ay inabot sa aking ina ang isang supot ng karne.
22:09.3
Kinuha ni nanay ang karneng inabot ni Ate Connie.
22:14.7
Samantalang si Manang Elena.
22:17.5
Tila ba napahiya ito sa ginawang pagtanggi sa kanya ng amo naming babae?
22:23.8
Nakita kong sumimangot ang matanda.
22:27.0
Tinapunan niya ng masamang tingin ang aking ina.
22:30.7
Tapos ay bumulong-bulong na naglakad palayo.
22:34.5
Nay, tulungan ko na po kayo.
22:39.3
Pumaya naman si nanay nun.
22:42.4
Nagmandali nang ang hinugasan ko ang mga pangsahog bago ito hiwain.
22:47.1
Samantalang ang aking ina naman ay hiniwa ng karne.
22:51.7
Habang nagihiwa siya,
22:54.1
napansin ko ang mayat-mayang pag-ubo niya.
22:57.9
Napapahawak rin siya sa dibdib na tila ba nahihirapan siya sa pag-ubo nun.
23:03.2
Nay, ayos lang po ba kayo?
23:06.6
Tanong ko sa kanya.
23:09.3
Ayos lamang umano siya, sabi niya.
23:12.2
Pero kasi ilang araw ko nang napapansing mayat-maya ang pag-ubo ni nanay.
23:17.6
Na para bang hindi na normal yun.
23:20.7
Saglit niyang tinigilan ang ginagawang paghihiwan ng karne.
23:25.2
Tapos ay sinabihan niya akong huwag na lamang siyang pansinin.
23:29.1
Natuyuan lang raw siya ng pawis nung nakaraan kaya siya inubo.
23:33.2
Pero bukas makalawa umano ay gagaling na rin naman naman siya.
23:38.1
May gamot ka ba sa ubon?
23:39.3
May gamot ka ba sa ubon, Nay?
23:40.9
Tumangwa ito at sinabi niyang kaiinom niya lang ng gamot.
23:44.9
Nakaraan raw nung lumabas si Aling Mildred ay nagpasabay siyang bumili ng gamot sa tindaan.
23:50.4
Hindi na ako muli pang nagtanong.
23:53.3
Binilisan ko ng paghihiwan ng mga pangsahog tapos ay binigay ko sa aking ina.
23:59.7
Ay nako, siguradong ingit na naman yung gurang na yun.
24:04.6
Simula nang pumasok ka dito, ikaw na palaging hinahanap ni Ma'am Connie para utusan.
24:09.3
Tapos ngayon ikaw pa yung pinagluto niya.
24:11.7
Abay talagang titirek na mga mata ng gurang na yun.
24:15.1
Biglang sabi ni Aling Mildred na kasusulpot lamang sa likuran namin.
24:20.6
Nakakagulat naman po kayo ng Aling Mildred.
24:23.0
Biglalo yun naman kayong sumusupot yan sa likuran namin.
24:27.4
Hindi tumugon si Aling Mildred sa sinabi ko.
24:30.5
Sa alipay nagpatuloy lamang siya sa pagsasalita.
24:34.8
Anya'y buntis sumanaw ang amo naming babae at mukhang naglilihina ito.
24:40.1
Dahil noong nakaraan paumanohi, hinahanap nito ang lutong ulam ni nanay.
24:46.3
Ano na naman kayang maisip ng gurang na yun?
24:49.4
Nakuhatiak akong magingit-ngit na naman siya sa galit.
24:52.8
Napaka-ingitera pa naman ni Elena.
24:55.5
Muling saad ni Aling Mildred.
24:58.9
Nakangiting sinabihan siya ng aking inang,
25:01.8
hindi naman siguro magagalit si Ma'am Elena na siya ang ipinagluluto ni Ate Connie.
25:07.8
Tsaka ngayon lang naman dahil,
25:09.3
kapag natapos na ang anihan ng tubo,
25:12.3
hauhin na rin kami noon.
25:15.1
Sa tuwing dumadalaw kasi sa pinagtatrabuhan ng mag-asawa,
25:18.8
ay palaging si Ma'am Elena noon ang pinagluluto ng mag-asawa.
25:23.7
Kapag may mga ipinapagawa ay ito ang kaagad na inuutusan.
25:28.2
Kaya naman siguro marahil ay nanibago ang matanda noong sinanay na ang palaging
25:31.8
na pag-uutusan noon at nakakausap ng mag-asawa.
25:36.2
Lalong-lalo na si Ate Connie.
25:39.3
Matapos sabihin ni nanay na hindi naman siguro magagalit si Ma'am Elena,
25:45.7
umingos si Aling Mildred at nagsabing naririnig niyong naguusap ang mag-asawang amo namin.
25:52.2
Balak nilang kuning kasambahay si nanay dahil nakita nilang kasipagan ng aking ina.
25:58.6
Gagaan na umano ang trabaho ni nanay noon.
26:02.6
Balita ko nga pati ikaw doon eh, kukunin ka rin ni Ma'am Connie bilang kasambahay.
26:07.6
At kung siswerte, nako baka pagkakasambahay.
26:09.3
Mag-araling ka pa.
26:11.2
Baling sa akin ni Aling Mildred.
26:14.8
Natuwa ako ng marinig ang sinabi ng kamag-anak namin ni Mama.
26:19.3
Hindi ko lubo sa kalaing sa maiklin panahon na nagtatrabaho kami ni nanay,
26:24.7
ay mapapansin kami ng mga amo namin.
26:27.7
Gayang napakarami namin mga trabahante.
26:32.3
Sinabihan ako ni Aling Mildred na mas lalo ko pa umanong pagigihang mabuti ang pagtatrabaho
26:37.4
para naman mabigyan ako ng mag-araling.
26:39.3
Mag-aang-aang trabaho ni Ma'am Connie.
26:43.2
Sunod-sunod akong tumangon at nagpasalamat dahil sa magandang ibinalita sa akin ni Aling Mildred.
26:49.0
Pero lingid sa aming kaalaman,
26:52.3
naririnig pala kami ni Ma'am Elena
26:54.2
ng mga panahon yon.
26:58.4
Matapos kami magluto ay ibinalot na ni nanay sa bauna ng nilutong ulam.
27:03.5
Pagkatapos ay inutusan akong ibigay na kay Ati Connie.
27:09.3
Dali-dali naman akong naglakad papunta sa kubong nasa tapat ng bahay na tinutulugan namin noon.
27:16.7
Doon kasi nakatambay ang mag-asawa
27:18.4
dahil pinapasahuran nila mga tauhang hindi pa nasahuran noong Sabado.
27:25.2
Habang naglalakad ako papalapit sa kubo ay
27:27.5
natanaw ko si Ati Connie na panay ang paghimas nito sa tiyan niya na para bang kumikirot yon.
27:34.8
Nakita ko rin si Ma'am Elena sa tabi ng amo naming babae.
27:39.3
Panay naman ang pagsipat nito sa tiyan ng amo namin.
27:43.7
At sunod-sunod na napapalunok ng laway
27:46.0
na para bang anumang sandali
27:48.8
ay tutulo na ang laway sa bibig niya.
27:54.1
Malikot rin ang mga mata ng matanda at para ito kitikiting
27:57.3
hindi mapalagay sa kinauupuan niya.
28:02.1
Pambihira namang gurang na to.
28:04.6
Kung wala siya magawa sa buhay
28:05.9
dapat umalis siya sa tabi ni Ati Connie.
28:09.3
Parang naiirit na tali si Ati Connie sa ginagawa niyang pagdikit dito.
28:14.0
Sambit ko pa sa isipan kung habang hindi inaalis ang tingin sa matanda.
28:19.3
Ati Connie, nandito na po yung niluto ni nanay na ulam.
28:25.0
Kinuha ni Ati Connie ang inabot kong ulam
28:27.0
pagkatapos ay nagpasalamat.
28:30.9
Nagpaalam na rin akong babalik na ako sa bahay.
28:36.1
napansin kong sumunod sa akin si Ma'am Elena.
28:39.1
Nung lingunin ko siya ay sandali akong natigalgal
28:44.5
nang muli na namang magsalubong ang mga mata namin.
28:50.0
Matalim ang mga tingin ng matanda nun.
28:53.7
Sabi ba naman niya
28:54.5
masyado daw kaming sip-sip nun.
28:58.1
Maghinay-hinay umano kami ng nanay ko
29:00.3
dahil hindi na niya umano nagugustuhan
29:04.1
ang mga karakas na ginagawa namin nun.
29:08.0
Kinabana ko ng mapalagay.
29:09.1
Napansin kong nangangatog ang mga kamay ng matanda.
29:13.4
Nagkikis-kisan din ang ipin niya.
29:16.3
Para bang pigil na pigil ito.
29:19.8
Ano bang pinagsasabing niyo manang?
29:24.3
Hindi na sumagot ang matanda.
29:27.0
Tiimbagang niya lang akong tinignan
29:28.6
bago ito nagpatuloy na maglakad.
29:32.1
Napatanong na lamang ako
29:33.2
kung ano ang nangyayari kay Ma'am Elena.
29:36.7
Bakit ganun na lamang ito
29:37.8
kung makatingin at bakit
29:39.1
binabalaan niya kaming mag-ina?
29:43.7
Matapos nga ang babalang yun
29:45.1
ay bigla na lamang tinubuan
29:47.6
ang butlig ang aking ina sa may balikat.
29:51.4
Nung una ay inakala namin
29:54.6
Kaya hinayaan na lamang muna namin.
29:58.1
Pero nang magtagal
29:59.1
ay tila ba naging pigsa na ito.
30:02.3
Nagkakaroon na ng nana
30:03.5
sa loob ng butlig na yun.
30:06.4
Hindi naman yun gaano
30:07.5
nakakaapekto sa trabaho namin.
30:09.1
Dahil sa binaliwala lamang yun
30:12.2
at hindi iniinda ang sakit
30:18.2
paglabas namin sa trabaho
30:19.5
pinagtatsagaan niya itong linisin.
30:23.3
Iniinuman ng gamot
30:24.3
para maibsa ng ngulngol
30:25.6
na nararamdaman niya.
30:29.1
Pero hindi naglaon Sir Seth.
30:32.0
Ay napansin kong mas lalong
30:33.4
lumaki pa ang bukol sa balikat nito.
30:36.4
Para na yung nangangamatis
30:38.2
at pagkakataon niya.
30:39.0
At pagkakataon niya.
30:39.8
sa pinakatuktok ng bukol na yun.
30:43.6
Pinayuan ko si nanay
30:45.5
ang bukol na tumubo
30:49.2
Para sa akin kasi
30:50.1
ay hindi na yung normal.
30:52.1
Hindi yung normal
30:56.3
Tsaka unti-unting
30:57.2
dumarami ang malapigsang
30:58.5
tumubo sa balikat
31:02.9
Ay naman kay nanay
31:03.9
saka na lamang niya
31:05.7
umano ipapagamot.
31:14.5
dahil sa kahit anong
31:15.3
pangungumbinsi ko sa kanya.
31:17.8
Ayaw niya talagang
31:18.6
magpatingin sa paggamutan nun.
31:21.6
Nangihinayang ito
31:22.3
sa perang magagastos
31:23.4
dahil mas kailangan
31:24.2
umano ng kapatid ko
31:25.1
ang perang kinikita.
31:33.0
nanghiram ng pera
31:36.1
Nang makahiram na ako,
31:38.8
aking inang pumunta
31:39.7
sa pampublikong ospital
31:41.7
ang kalagayan niya.
31:44.5
Wala naman siyang
31:47.2
ang nag-aya sa kanya.
31:50.1
Matapos namin siyang
31:50.9
patingnan ay sinabi
31:51.9
lamang ng doktor na
31:55.8
kaya bigla siyang
31:57.1
natubuan ang mga bukol
31:58.2
na nauwi sa pagnanaknak nun.
32:01.2
May binigay na gamot
32:02.2
sa amin ang doktor na ito
32:03.4
na siyang iinuminuman
32:05.4
ni nanay araw-araw
32:06.6
hanggang sa humupa
32:12.1
Sinabihan rin siyang
32:12.8
magpahinga na muna
32:13.6
para hindi siya mapwersa.
32:18.1
Inaya ako na lamang
32:19.2
si nanay na umuwi na lamang
32:26.5
Tutal naman mga isang linggo
32:27.7
mahigit na lamang
32:28.5
ang trabaho namin
32:29.3
ay matatapos na rin.
32:32.6
Hindi pumayag si nanay.
32:34.8
Ilang araw na lang.
32:40.5
Titiisin niya na lamang
32:41.5
hanggang sa matapos
32:42.5
ng mga trabaho namin dun.
32:46.9
Tinignan ni nanay
32:47.8
si aling Mildred.
32:50.5
saka na siya uuwi
32:55.6
hininga na lamang ako
32:56.5
dahil kapag gano'n na
32:59.2
Alam kong hindi siya
33:00.5
kahit na ano pang sabihin ko.
33:04.1
Kaya naman kahit na
33:05.3
namamaga ang balikat niya
33:06.6
ay pinili pa rin itong
33:08.1
pumasok sa trabaho.
33:11.2
Simula nang tubuan
33:15.8
Lalo kong napansin
33:17.3
sa aminima ng Elena.
33:23.0
itong matalim kong
33:23.9
makatingin sa aking ina
33:25.1
kapag nasa malayo.
33:28.8
nakikitang dumadaing
33:29.9
si nanay sa labis
33:31.4
ng kanyang balikat.
33:35.3
ng madaling araw.
33:41.1
Napapansin ko rin
33:41.9
wala namang nangyayari
33:44.3
sa kanya ng doktor.
33:47.7
parang mas lalo pang
33:50.4
ang balikat niya nun.
33:53.1
Ang ipinagtatak ako lang
33:54.4
sa tuwing nakikita
33:57.4
kalagayan si nanay
33:58.6
ay may naririnig akong
34:00.8
mahihinang pag-angil
34:06.3
Kung minsan naman
34:07.1
ay nasa bubungan.
34:08.1
At parabang pilit
34:13.8
Sa tuwing tinitingnan ko
34:14.8
naman ang iba pa namin
34:16.6
ay sarap na sarap
34:21.1
napapansin si manang Elena
34:25.1
at hindi ko na abot
34:26.2
tanaw ang hinihigaan ito.
34:31.2
parang mas lalong
34:31.9
lumalala tong pamamagas
34:33.1
sa balikat mo oh.
34:35.2
Parang konti na lang
34:39.6
nang minsang nilinisan ko
34:41.9
ang maliliit na butlig
34:42.9
na nagsisipagputukan
34:44.8
sa balikat niya nun.
34:47.9
Sinabi ng aking inang
34:49.0
may nakapa na rin siyang butlig
34:50.5
sa bandang kilikili niya
34:53.3
sa kabilang balikat.
34:58.6
ang butlig na sinasabi
35:06.2
Saktong pagtingin ko
35:08.1
ang isa sa mga bukol
35:15.5
ng napakabahong amoy.
35:18.2
Dali-dali akong pumunta
35:21.5
Hinugasan ang kamay kong
35:22.5
nalagyan ng nananon.
35:25.3
Hinugasan ko yung maigi
35:26.5
dahil napakatagal
35:27.5
mawala ang napakabahong
35:32.4
ang amoy sa kamay ko.
35:38.1
ang mga sugat niya.
35:44.5
lamang ang naging tugon
35:45.5
sa akin ni nanay.
35:48.0
Nang mga sandaling yun
35:49.0
ay napakapit na siya
35:58.3
nang marinig niya
36:04.0
na naman ni nanay
36:06.1
na nagsisipagputukan nun.
36:10.7
kung magpatingin na tayo
36:14.3
ni Aling Mildred.
36:17.7
sa albularyo natin
36:18.5
patingnan si nanay
36:20.9
Tanong ko naman nun.
36:23.6
ay baka may sumalbahe
36:31.7
sa pagkakaalam ko
36:33.6
ay wala pa namang
36:34.4
nakakaaway si nanay
36:38.1
nasabing may sumalbahe
36:42.6
umano si Aling Mildred
36:49.4
gumagaling matapos
36:50.4
patingnan sa doktor?
36:53.6
lumalala ang sakit
36:56.1
Parang kulang na lamang
36:57.6
ang balikat ni nanay.
37:00.4
Isa pa sa narereklamo
37:03.0
pagsakit ng tiyan ito
37:04.0
na dati na may hindi.
37:09.4
kay Aling Mildred
37:10.2
ng mga oras na yon.
37:12.4
Kaya naman tumahimik
37:15.5
pinatakan ng gamot
37:22.1
pagbaling-baling ko
37:29.3
sinasabi ni Aling Mildred
37:35.1
Dahil sa hindi pa
37:38.1
ko na munang tumayo
37:39.1
at lumabas ng bahay
37:40.1
para magpahangin.
37:43.3
naglakad para hindi
37:44.2
magising ang iba kong
37:45.1
mga kasamahan sa trabaho
37:52.6
Nang makalabas na ako
37:58.1
May mahabang upuan
37:59.5
ayari sa kawayan.
38:02.9
Paglipas ng ilang
38:10.4
na itanong sa isipan ko
38:25.8
ng kandilang ito.
38:36.2
sa likuran ng bahay.
38:40.1
parang kating-kate
38:42.1
pumunta sa likuran noon.
38:46.8
pero bago pa man ako
38:49.8
bigla akong natigilan
38:55.5
si Manang Elenang
38:56.6
nakaluhod malapit
39:02.1
nakasinding kandilang
39:08.1
pang trabahong damit
39:09.7
na matagal na namin
39:17.7
inuusal na dasal noon.
39:27.7
pagdadalawang isip
39:38.1
Rinig na rinig ko
39:43.5
maaaring magkamaling.
39:47.6
ng mga oras na yon.
39:54.1
Kamuntikan na akong
39:55.1
mapasigaw sa gulat
39:58.3
sa pinagkukublihan ko.
40:05.1
pabalik sa harapan
40:08.1
Nang tingnan ko yon
40:10.1
si Aling Mildred.
40:13.3
nitong huwag maingay
40:17.2
ng aswang na yon.
40:22.7
rito ng nanay mo ha.
40:32.3
ang nakita ko kanina.
40:35.1
Sinabi niya sa akin
40:36.8
sa loob ng bahay.
40:42.0
pabalik sa baryo.
40:45.8
pwedeng pagkwentuhan
40:52.1
Tiyak ay malalaman
40:53.0
umano na matandang
40:53.9
siya ang pinag-uusapan.
40:59.2
walang nakita nun.
41:05.4
Dal oras na malaman
41:06.4
ng matandang aswang
41:10.0
Baka yun na umano
41:10.7
magiging katapusan
41:18.1
ay umuwi na kami.
41:20.3
Habang nasa biyahe
41:27.2
kumakailan lang niya
41:29.1
nalaman ang sekreto
41:32.7
nang minsang makita niya
41:37.9
ang bangkay ng hayop
41:38.6
mula sa kung sino
41:40.9
ang sinasamba nito.
41:44.4
kung paano nilantakan
41:46.5
na mangkukulam na yun
41:48.0
ang bangkay ng hayop.
41:52.8
ang damit ni nanay
42:00.9
nag-swish yun na siyang
42:01.8
patingnan sa albularyo
42:05.6
ang pakiramdam niyang
42:06.5
ang gurang na yun.
42:12.2
Nang makauwi kami
42:14.1
ay agarang na naming
42:15.0
ipinagamot si nanay
42:17.4
na kilala ni tatay.
42:20.4
Wala pang isang linggo
42:25.0
at iba pang mga butlig-butlig
42:28.9
ng mga maliliit na uod.
42:32.6
Sinabi pa ng albularyong
42:34.7
at agad na dadala
42:35.7
si nanay sa kanya.
42:40.0
Isang aswang umano
42:41.5
ang kumulam kay nanay.
42:45.1
yang gawin si nanay
42:46.0
kaya palagi nang sumasakit
42:47.9
ang sikmura nito.
42:53.4
ang kapit ng pangyayanggaw
42:55.4
kaya't hindi tinanggap
42:56.8
ng katawan ni nanay
42:57.8
ang ibinaong niyanggaw
43:01.6
Ayon din sa albularyo.
43:05.1
sa aswang na mangkukulam
43:06.3
ang lahat ng ginawa
43:07.4
nitong kahangalan
43:12.4
Paglipas na mga linggo
43:13.7
nabalitaan na lamang
43:16.8
kay aling Mildred
43:25.5
ang sinapit ng matanda
43:26.6
hanggang sa malata
43:29.9
at tuluyan na umanong
43:31.6
malagutan ng hininga.
43:35.4
Simula na mangyari
43:36.9
ang kababalagang iyon.
43:38.7
Hindi na siya pinayagan pa
43:39.8
ni tatay na magtrabaho.
43:42.5
Pansamantalang iniwan ni tatay
43:44.0
ang bukid at tumuwa siya
43:46.7
Nagsumikap na magtrabaho
43:48.1
para maitagawid kami
